Ўткирбек Абдумўминов
"Ўқиб нима қиласан?" деган гапни
болалигимда кўп эшитганман. Устига устак ўқиш учун пул ҳам тўланиши кераклигини
эшитишгач, айни савол яна такрорланарди. Қирғизистоннинг Туркиядаги Фавқулотда
ва Мухтор Элчиси Қирғизистон Халқ Артисти Ибрагим Жунусов, бизнинг лицей
битирув кечамизга қатнашиб бир Хитой мақолини айтиб берганлари ҳеч эсимдан
чиқмайди. Мақол шундан иборат: "Бир йиллик фойдани кўзлаган гуруч
етиштириши, ўн йиллик фойда учун дарахт етиштириши,
100 йиллик фойда учун эса ИНСОН
етиштириш керак". Аҳолисининг мукаммал илми учун маблағ ажратган
мамлакатлар тараққиётда пешқадамлиги ҳеч биримизга сир эмас. Бу
гапларни балки сиз юз марта эшитгандирсиз,
юз биринчисини мендан эшитинг.
Тарихга назар
ташлайдиган бўлсак,
1-жаҳон урушида ишғол қилинган ва кучсиз бўлиб қолган Германия, 2-жаҳон
урушида ер юзининг аҳамиятли қисмини вайронага айлантирди. Фақат раҳбарияти
фашизм иллатига ружу қўйганлиги
сабаб,
бор кучини ёвуз ниятлари йўлида
ишлатди. Бу қадар куч, бу қадар қудрат ва бу қадар тараққиётни жамиятга фойда
келтириши учун ишлатганида эди,
балки ота-боболаримиз
уруш кўрмаган
бўларди.
Ёмон халқ
бўлмайди,
ёмон инсонлар бор деган гапда ҳақиқат борким, мана кўриб турибмиз, 2-жаҳон уруши
мағлубига айланган Германия илмга бўлган алоҳида аҳамияти туфайли жаҳон экономикаси статистикасида 4-ўринни эгаллаб турибди. Яна ўша 2-жаҳон урушида Ҳеросима ва
Нагасаки шаҳарлари атом бомбаси билан инсон яшамас вайронага айлантирилган
Япония эса
3-ўринда.
Бугунги кунда қўлимиздан
тушмай қўйган
уяли телефонимиз, биз ҳар кун уйга келиб томоша қиладиган кЎп функсияли замонбоп телевизорлар, баъзан бузилиб қолса меҳаник қисмига ҳам ақлимиз етмайдиган машиналаримизни
ҳам ИНСОН
яратган. Илмли
инсон етиштиришга эринган
мамлакатнинг тараққиёти ортда қолиши тайин. Тўғри тараққиётга эришишнинг яна бир йўли бор, бордию агар ерни тагидан
нефть
чиқиб қолса, нефть
ҳам чиқмайдиганга ўхшайди.
Чиқса ҳам фойдасидан кўра
зарари кўпроқ
бўлади,
чунки билакдаги кучни тўғри
бошқариш учун бошга ақл керак, ақл эса илм ёрдамида ҳосил бўлади. Тарихимиздаги буюк
аждодларимиз билан мақтаниб юриш ўрнига, уларга ўхшаш ёшларни етиштиришимиз керак. Ёшларнинг келажаги учун "қаерда хато
қилдик?" деб ўзимиздан
қайта-
қайта сўрашимиз
керак. Осон йўл
билан пул топиб ёки ота-онасининг
пули билан майишат қилиб юрган ёшларни кўриб ким ҳам ачинмайди дейсиз.
Универститетни битирган, дипломи бор лекин бозорда савдогарлик қилаётган ёки
ишсиз юрган ёшларга ўзи
ким таълим
берябди??? Агар ҳамма дипломи борлар бозорда бўлса, ёки ишсиз бўлса, уларга илм бераётган мактаб,
лицей, колледж ва универститетларда бир гап бор... бу ҳақда ўйлаб кўриш керак.